ԵՊՀ Արեւելագիտության ֆակուլտետի թուրքագիտության բաժնի շրջանավարտ Գեւորգ Կալոշյանը թուրքերեն է թարգմանել Նար-Դոսի «Ես եւ նա» պատմվածքը: Այն կարող է հրատարակվել Թուրքիայում:
Կալոշյանների գերդաստանը եղեռնի տարիներին մեծ կորուստներ է ունեցել: Միայն մի քանի հոգու է հաջողվել ողջ մնալ:
Գեւորգի հայրը մինչեւ բանակում ծառայության անցնելը ապրել է Արեւմտյան Հայաստանի Մալաթիա քաղաքում, ծառայությունից հետո տեղափոխվել Ստամբուլ: Հենց այնտեղ էլ կազմավորվել է Կալոշյանների ընտանիքը: Գեւորգի հայրն ու եղբայրները կահույքագործ են: Թուրքիայում հայրը հայտնի է եղել որպես լավ արհեստավոր: Նա նաեւ վոլեյբոլի մարզիչ է եղել: 1980 թ. որպես զբոսաշրջիկ` նրանք եկել են Հայաստան ու մինչ օրս այստեղ են: «Հորս հայացքները թույլ չէին տալիս ապրել Թուրքիայում», պատմում է Հայաստանում ծնված Գեւորգը: Բայց Խորհրդային Հայաստանում հաստատվելն էլ դժվար էր: Սիլվա Կապուտիկյանի, Գեւորգ Էմինի միջնորդությամբ մեկ տարվա ընթացքում նրանք վերջապես Հայաստանի քաղաքացիություն են ստանում: Մտավորականները խանդավառությամբ են ընդունել այն լուրը, որ Թուրքիայից եկած մի հայ ընտանիք ցանկանում է հաստատվել հայրենիքում:
Ղարաբաղյան պատերազմի օրերին, ինչպես բոլորը, այս ընտանիքը եւս ապրել է ծանր կյանքով, բայց այնքան մեծ է եղել ոգեւորությունը, որ բոլոր դժվարություններն էլ մղվել են հետին պլան: Գեւորգը չի հիշում իրենց տանը որեւէ խոսակցություն Հայաստանից հեռանալու մասին, չնայած, ինչպես ինքն է ասում, հնարավորությունների առումով որեւէ խնդիր չեն ունեցել, ասենք, Եվրոպա կամ թեկուզ նորից Թուրքիա գնալու համար:
«Շատ դժվար է միանշանակ գնահատել Թուրքիան, կյանքը Թուրքիայում, հայերի նկատմամբ եղած դիրքորոշումները: Այդ երկիրը շատ շերտերից է կազմված: Հայրս շատ բան է պատմել ինձ այնտեղի մասին», ասում է Գեւորգը: Նրա մեջ կամաց-կամաց մեծ հետաքրքրություն է առաջացել թուրքերենի նկատմամբ, որովհետեւ բոլոր հարազատները տիրապետել են այդ լեզվին: Մինչեւ համալսարան ընդունվելը թուրքերեն չի իմացել, որովհետեւ ընտանիքում ասես տաբու է եղել այդ լեզվի վրա: Նա պատմում է, որ երբ Հայաստան են եկել, հեռուստացույցի ալեհավաքը տեղադրողներն առաջարկել են որոշակի գումարի դիմաց այնպես անել, որ այն թուրքական ալիքներ էլ որսա: «Հայրս հայհոյանքների տարափ է իջեցրել այդ մարդու գլխին»,- պատմում է Գեւորգը: Բայց երբ տղան ընտրել է իր մասնագիտությունը, «հակաթուրքերենական» մթնոլորտը մեղմվել է: Ծնողները շատ են օգնել որդուն համալսարանում թուրքերեն ուսումնասիրելու տարիներին:
«Թուրքերի հետ բազում խնդիրներ ունենք, որոնք պիտի մի օր հանգուցալուծման հասնեն», ասում է Գեւորգը: Նա համոզված է, որ թուրք-հայկական հարաբերությունները չեն կարող մշտապես այնպիսի բնույթ կրել, ինչպես այսօր: «Թուրքիայում շատ են մարդիկ, որոնք ընդունում են անցյալի մեղքերը: Եթե մենք վանենք նաեւ այս դեմոկրատական շրջանակներին, դա, անշուշտ, բացասական ազդեցություն կունենա հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման վրա: Բայց ուզում եմ, որ մեր ու նրանց քայլերը համարժեք լինեն: Այնպես չլինի, որ 20-րդ դարասկզբի նման մենք զիջենք, եղբայր անվանենք նրանց, բայց պարզվի, որ նրանց մտադրությունները, մեղմ ասած, բնավ էլ եղբայրական չեն»:
Իսկ «Ես եւ նա»-ն թարգմանելու գաղափարը ծնվել է այսպես: Գեւորգը պատմում է. «Մոտ մեկ տարի առաջ մեր տուն էին եկել Ստամբուլի «Առաս» (Արաքսի թուրքերեն անվանումը) հայկական հրատարակչության աշխատակիցներից մի քանիսը, որոնք ծանոթ էին հորս հետ: «Առասն» արդեն բազմաթիվ գրքեր է հրատարակել Թուրքիայում հայերի ու հայկական հարցի վերաբերյալ հենց թուրքերենով: Նրանք հայտնեցին, որ Թուրքիայի որոշ շրջանակներ ցանկանում են մշակույթի, գրականության ասպարեզում փոխգործակցել Հայաստանի հետ. հայ գրողների ստեղծագործությունները տպագրել թուրքերենով, թուրքերինը` հայերենով: Ես էլ որոշեցի անմասն չմնալ այդ ամենից ու թարգմանել որոշ ստեղծագործություններ, որոնցով կարելի է ներկայանալ օտար ընթերցողին»: Առայժմ Գեւորգը թարգմանել է միայն «Ես եւ նա»-ն, հիմա էլ աշխատում է Նար-Դոսի «Սպանված աղավնի» վիպակի վրա: Նա ցանկանում է ամեն հայ հեղինակից թարգմանել գոնե երկու-երեք ստեղծագործություն: Որոշել է արձակից սկսել, որովհետեւ դեռ չի համարձակվում չափածո գործեր թարգմանել: Ընտրում է այնպիսի թեմաներ, որոնք հոգեհարազատ կլինեն նաեւ թուրք ընթերցողի համար: Գեւորգն արդեն ներկայացրել է թուրքերեն «Ես եւ նա»-ն «Առաս» հրատարակչությանը: Նրանք պիտի ծանոթանան գործին, եթե կարիք լինի, շտկեն որոշ բաներ ու հրատարակեն Թուրքիայում: Երբ Գեւորգն ավարտի նաեւ «Սպանված աղավնին», արդեն կպայմանավորվի հրատարակչության հետ Նար-Դոսի ստեղծագործությունների առանձին գիրք հրատարակելու մասին:
Գեւորգը բաժանել է իր թարգմանած ստեղծագործությունը ԵՊՀ արեւելագիտության ֆակուլտետի Թուրքագիտության բաժնի ուսանողներին: Նա համոզված է, որ հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման գործում որոշակի, թեկուզ փոքր դերակատարում ունենալու համար պարտադիր չէ քաղաքական պաշտոններ զբաղեցնել: Ըստ նրա` ամեն բան սկսվում է գաղափարներից:
Քսանմեկամյա երիտասարդն առհասարակ հետաքրքրվում է գրականությամբ. փոքրիկ ժողովածու է կազմել մի քանի արեւմտահայ բանաստեղծների եւ իր արեւմտահայերեն բանաստեղծություններից` դրանք դասավորելով երիտասարդ աղջկա եւ տղայի սիրային երկխոսության ձեւով: Նա նույնիսկ վեպ է գրում:
ՄԱՐԻԱՄ ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆ
Կալոշյանների գերդաստանը եղեռնի տարիներին մեծ կորուստներ է ունեցել: Միայն մի քանի հոգու է հաջողվել ողջ մնալ:
Գեւորգի հայրը մինչեւ բանակում ծառայության անցնելը ապրել է Արեւմտյան Հայաստանի Մալաթիա քաղաքում, ծառայությունից հետո տեղափոխվել Ստամբուլ: Հենց այնտեղ էլ կազմավորվել է Կալոշյանների ընտանիքը: Գեւորգի հայրն ու եղբայրները կահույքագործ են: Թուրքիայում հայրը հայտնի է եղել որպես լավ արհեստավոր: Նա նաեւ վոլեյբոլի մարզիչ է եղել: 1980 թ. որպես զբոսաշրջիկ` նրանք եկել են Հայաստան ու մինչ օրս այստեղ են: «Հորս հայացքները թույլ չէին տալիս ապրել Թուրքիայում», պատմում է Հայաստանում ծնված Գեւորգը: Բայց Խորհրդային Հայաստանում հաստատվելն էլ դժվար էր: Սիլվա Կապուտիկյանի, Գեւորգ Էմինի միջնորդությամբ մեկ տարվա ընթացքում նրանք վերջապես Հայաստանի քաղաքացիություն են ստանում: Մտավորականները խանդավառությամբ են ընդունել այն լուրը, որ Թուրքիայից եկած մի հայ ընտանիք ցանկանում է հաստատվել հայրենիքում:
Ղարաբաղյան պատերազմի օրերին, ինչպես բոլորը, այս ընտանիքը եւս ապրել է ծանր կյանքով, բայց այնքան մեծ է եղել ոգեւորությունը, որ բոլոր դժվարություններն էլ մղվել են հետին պլան: Գեւորգը չի հիշում իրենց տանը որեւէ խոսակցություն Հայաստանից հեռանալու մասին, չնայած, ինչպես ինքն է ասում, հնարավորությունների առումով որեւէ խնդիր չեն ունեցել, ասենք, Եվրոպա կամ թեկուզ նորից Թուրքիա գնալու համար:
«Շատ դժվար է միանշանակ գնահատել Թուրքիան, կյանքը Թուրքիայում, հայերի նկատմամբ եղած դիրքորոշումները: Այդ երկիրը շատ շերտերից է կազմված: Հայրս շատ բան է պատմել ինձ այնտեղի մասին», ասում է Գեւորգը: Նրա մեջ կամաց-կամաց մեծ հետաքրքրություն է առաջացել թուրքերենի նկատմամբ, որովհետեւ բոլոր հարազատները տիրապետել են այդ լեզվին: Մինչեւ համալսարան ընդունվելը թուրքերեն չի իմացել, որովհետեւ ընտանիքում ասես տաբու է եղել այդ լեզվի վրա: Նա պատմում է, որ երբ Հայաստան են եկել, հեռուստացույցի ալեհավաքը տեղադրողներն առաջարկել են որոշակի գումարի դիմաց այնպես անել, որ այն թուրքական ալիքներ էլ որսա: «Հայրս հայհոյանքների տարափ է իջեցրել այդ մարդու գլխին»,- պատմում է Գեւորգը: Բայց երբ տղան ընտրել է իր մասնագիտությունը, «հակաթուրքերենական» մթնոլորտը մեղմվել է: Ծնողները շատ են օգնել որդուն համալսարանում թուրքերեն ուսումնասիրելու տարիներին:
«Թուրքերի հետ բազում խնդիրներ ունենք, որոնք պիտի մի օր հանգուցալուծման հասնեն», ասում է Գեւորգը: Նա համոզված է, որ թուրք-հայկական հարաբերությունները չեն կարող մշտապես այնպիսի բնույթ կրել, ինչպես այսօր: «Թուրքիայում շատ են մարդիկ, որոնք ընդունում են անցյալի մեղքերը: Եթե մենք վանենք նաեւ այս դեմոկրատական շրջանակներին, դա, անշուշտ, բացասական ազդեցություն կունենա հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման վրա: Բայց ուզում եմ, որ մեր ու նրանց քայլերը համարժեք լինեն: Այնպես չլինի, որ 20-րդ դարասկզբի նման մենք զիջենք, եղբայր անվանենք նրանց, բայց պարզվի, որ նրանց մտադրությունները, մեղմ ասած, բնավ էլ եղբայրական չեն»:
Իսկ «Ես եւ նա»-ն թարգմանելու գաղափարը ծնվել է այսպես: Գեւորգը պատմում է. «Մոտ մեկ տարի առաջ մեր տուն էին եկել Ստամբուլի «Առաս» (Արաքսի թուրքերեն անվանումը) հայկական հրատարակչության աշխատակիցներից մի քանիսը, որոնք ծանոթ էին հորս հետ: «Առասն» արդեն բազմաթիվ գրքեր է հրատարակել Թուրքիայում հայերի ու հայկական հարցի վերաբերյալ հենց թուրքերենով: Նրանք հայտնեցին, որ Թուրքիայի որոշ շրջանակներ ցանկանում են մշակույթի, գրականության ասպարեզում փոխգործակցել Հայաստանի հետ. հայ գրողների ստեղծագործությունները տպագրել թուրքերենով, թուրքերինը` հայերենով: Ես էլ որոշեցի անմասն չմնալ այդ ամենից ու թարգմանել որոշ ստեղծագործություններ, որոնցով կարելի է ներկայանալ օտար ընթերցողին»: Առայժմ Գեւորգը թարգմանել է միայն «Ես եւ նա»-ն, հիմա էլ աշխատում է Նար-Դոսի «Սպանված աղավնի» վիպակի վրա: Նա ցանկանում է ամեն հայ հեղինակից թարգմանել գոնե երկու-երեք ստեղծագործություն: Որոշել է արձակից սկսել, որովհետեւ դեռ չի համարձակվում չափածո գործեր թարգմանել: Ընտրում է այնպիսի թեմաներ, որոնք հոգեհարազատ կլինեն նաեւ թուրք ընթերցողի համար: Գեւորգն արդեն ներկայացրել է թուրքերեն «Ես եւ նա»-ն «Առաս» հրատարակչությանը: Նրանք պիտի ծանոթանան գործին, եթե կարիք լինի, շտկեն որոշ բաներ ու հրատարակեն Թուրքիայում: Երբ Գեւորգն ավարտի նաեւ «Սպանված աղավնին», արդեն կպայմանավորվի հրատարակչության հետ Նար-Դոսի ստեղծագործությունների առանձին գիրք հրատարակելու մասին:
Գեւորգը բաժանել է իր թարգմանած ստեղծագործությունը ԵՊՀ արեւելագիտության ֆակուլտետի Թուրքագիտության բաժնի ուսանողներին: Նա համոզված է, որ հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման գործում որոշակի, թեկուզ փոքր դերակատարում ունենալու համար պարտադիր չէ քաղաքական պաշտոններ զբաղեցնել: Ըստ նրա` ամեն բան սկսվում է գաղափարներից:
Քսանմեկամյա երիտասարդն առհասարակ հետաքրքրվում է գրականությամբ. փոքրիկ ժողովածու է կազմել մի քանի արեւմտահայ բանաստեղծների եւ իր արեւմտահայերեն բանաստեղծություններից` դրանք դասավորելով երիտասարդ աղջկա եւ տղայի սիրային երկխոսության ձեւով: Նա նույնիսկ վեպ է գրում:
ՄԱՐԻԱՄ ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆ
No comments:
Post a Comment