Ter-Petrossyan: Armenia's No. 1 National Security Threat

An eyebrow-raising report was recently published in Hayots Ashkharh and Golos Armenii dailies in Armenia. The report revealed that a secret meeting and a set of negotiations between former President Levon Ter-Petrossyan and the leader of the `Grey Wolves' (`Nationalistic Movement' Party) Alparslan Tyurkesh took place in March 1993. The Turkish 'Grey Wolves' are known for their ferocious animosity toward the Armenians, Greeks, Jews, Turkish Muslims, Assyrians, Iranians, Daghestanis, Arabs, Kurds, and the Alevis.

Despite the uncovering of several important details of the meeting in Hotel Grillon in Concord Square in Paris, several others remain unknown.

12 years after that meeting, Turkish `Milliet' published a series of articles in March and April, 2005 regarding the contacts and deals between Alparslan Tyurkesh and his son Tughrul Tyurkesh and former Pres. Ter-Petrossyan and his older brother Telman Ter-Petrossyan.

On April 12, Hayots Ashkharh wrote that according to information "from the Turkish side, Turkish Ambassador Bleda, Secretary of the Embassy Menter Shahinler, as well as the son of the leader of 'Grey Wolves' Tughrul Tyurkesh, and from Armenian side former Foreign Minister Vahan Papazyan and Jirayr Liparityan, considered as a `gray cardinal' in the administration of the former President, also participated in the before mentioned negotiations."

Hayots Ashkharh added: "As reported by Milliet, quoting Samson Eozararat, a little after the meeting the two sides discussed the issue of building a monument dedicated to the victims of 1915 (notice: not the Genocide of 1915, but simply '1915') on the Armenian-Turkish border. The most noteworthy thing is that they were planning to write: `We mourn for the pain we caused': in Turkish - on the side looking at Armenia, and in Armenian - on the side looking at Turkey."

The Hayots Ashkharh reporter questioned: "I wonder what pain did Armenians cause to the Turkish people? What crime did we commit, which is equal to the Armenian Genocide? Meanwhile it is not difficult to notice, that by participating in similar discussions and by giving his agreement regarding the construction of the above-mentioned monument, L. Ter-Petrossyan, as a President of Armenia, has, in fact, played into the hands of Turkey's foreign policy and advocacy and the latter is shamelessly introducing Turks as the 'victims of the Genocide and the Armenians' - as those who committed that Genocide."

In an April 2 interview with Hayots Ashkharh, Prof. Armen Ayvazyan, the director of "Ararat" Center for Strategic Research, referring to the March 1 Riots in Armenia, stated: "All that happened are not a mere attempt for coup d'état or 'colorful' revolution, but an even more dangerous, a premeditated attempt to instigate civil war and fratricide; ... Envision for a moment that if even a contingent or a group of soldiers fell to that propaganda; if their guns ended up in the hands of the rioters, a real war could have begun in the center of Yerevan between the [Armenian] armed forces. In that case, the number of the victims would have been immensely numerous. The aforementioned activities instigated by Ter-Petrossyan and his team illustrate the highest level of political irresponsibility."

He underlined: "Ter-Petrossyan's activities had reached a severely dangerous process threatening Armenia's security, potentially causing tragic consequences - fomenting internal mutiny in the Armenian Army; military confrontation; unjustifiable fratricidal war. This entire [episode was] taking place while a clear and present threat existed for a massive Azeri military invasion. And that in any situation would have no justification whatsoever."

In a follow-up April 3 editorial in Hayots Ashkharh, the Managing Editor Gagik Mkrtchyan underlined: "Let's agree, A. Ayvazyan was brutally honest toward certain pro-government politicians who are pathetically begging Ter-Petrossyan to start a dialog with them. He was so pitiless toward those deceptive dreams 'cherished' by these same people. So long as they repeat the word 'dialog,' the latter from now on will have to be forced to answer the following question: Dialog with whom, with those civil war instigators? With the one who is a threat to our national security?"

It is understandable that the Kocharyan government, in order not to be smeared by neo-cons in the West, as "a regime on a witch-hunt," refrained from conducting and making public an evaluation of his predecessor Ter-Petrossyan's regime by holding him personally and his cohorts responsible for the all-out looting of Armenia from 1991 to 1996.

But that backfired on the Armenian state very badly. After 10 years of "innocent" absence from the Armenian political arena, the widely discredited Ter-Petrossyan who was forced into resignation because of his several blunders as president, resurfaced literally unscathed.

Banking on the Armenian people's "short memory," he came back as an outsider. He criticized the Kocharyan regime as an outsider. Still as an outsider, he boastfully labeled Kocharyan and his main ally, then Prime Minister and presidential candidate Serge Sargsyan as "Turks and thieves." But he forgot that he was the one who begged Kocharyan to leave his presidential post in Stepanakert, Artsakh and come to Yerevan and serve as Prime Minister in order to bail him out during the waning months of his highly unpopular presidency.

Ter-Petrossyan even forgot that he ignited severe popular criticism when he offered to "return" sizeable chunks of the liberated territories of Armenian Artsakh to Turkic Azerbaijan (The "Republic Of Azerbaijan" was artificially created at the infamous dawn of the now-defunct Soviet Empire). He eventually succumbed to worldwide all-Armenian pressure and resigned.

He also conveniently forgot that it was because of catastrophic massive impoverishment under Ter-Petrossyan that over a million economically dispossessed Armenians participated in the exodus. Ironically for Ter-Petrossyan, under Kocharyan, the immigration statistics of the last few years reflect a positive movement of migration into Armenia.

The problem was that not only he forgot, but also a segment (about 20%) of the Armenian electorate forgot and once again fell for him. Thus, a segment of the disenfranchised Armenian voters entrusted their legitimate complains about very valid economic injustices to a discredited Armenian political "Grey Wolf."

In order to avoid becoming an unwitting contributor to a new potential disaster, the Armenian Judiciary must bring Ter-Petrossyan to Justice.

Վերջերս «Հայոց Աշխարհ»-ում եւ «Գոլոս Արմենիի» թերթում ուշագրավ տեղեկություններ հրապարակվեցին Լ.Տեր-Պետրոսյանի եւ «Գորշ գայլերի» («Ազգայնական շարժում» կուսակցության) առաջնորդ Ալփարսլան Թյուրքեշի հանդիպման ու գաղտնի բանակցությունների մասին։ Փարիզի Կոնկորդ հրապարակի մոտ գտնվող «Grillon» հյուրանոցում 1993թ. մարտին տեղի ունեցած այդ հանդիպման շատ մանրամասներ այսօր էլ հայտնի չեն։
Այնուամենայնիվ, հիշյալ հանդիպումից 12 տարի անց՝ 2005թ. մարտին եւ ապրիլին, թուրքական «Միլիեթում» հրապարակված ծավալուն հոդվածաշարը կարեւոր տեղեկություններ է պարունակում Ալփարսլան Թյուրքեշի ու նրա որդի Թուղրուլ Թյուրքեշի հետ Լեւոն եւ Թելման Տեր-Պետրոսյանների հանդիպման, կապերի ու գործարքների վերաբերյալ։
Ըստ մեր ստացած տեղեկությունների, բանակցություններին թուրքական կողմից մասնակցել են նաեւ Թուրքիայի դեսպան Բլեդան, դեսպանատան քարտուղար Մենթեր Շահինլերը, ինչպես նաեւ «Գորշ գայլերի» առաջնորդի որդին՝ Թուղրուլ Թյուրքեշը, իսկ հայկական կողմից՝ արտաքին գործերի նախարար Վահան Փափազյանը եւ նախկին նախագահի աշխատակազմում «գորշ կարդինալի» համարում ունեցող Ժիրայր Լիպարիտյանը։
«Միլիեթը», վկայակոչելով Լ.Տեր-Պետրոսյանի հետ ժամանակին սերտորեն գործակցած, Թուրքիայում ծնված հայազգի կամ այդպես ներկայացող Սամսոն Էոզարարատին, տեղեկություններ է ներկայացրել նախկինում գաղտնի պահվող հանդիպումների վերաբերյալ։ Էոզարարատը նշել է, որ քննարկումների ժամանակ Ա.Թյուրքեշը հիմնականում ներկայացրել է Անկարայի պաշտոնական դիրքորոշումը, իսկ Տեր-Պետրոսյանը նշել է, որ բազմիցս առիթներ ունեցել է լսելու թուրքերի փաստարկները։
Ի դեպ, թուրքերը զարմացել են, երբ Տեր-Պետրոսյանը թուրքերենով բարեմաղթանքներ է ուղղել Թյուրքեշի որդուն։ Զարմացել են ոչ թե բարեմաղթանքի փաստից, այլ թուրքերենի իմացությունից։ Թուրքական «Ջումհուրիեթ» թերթում 1995թ. լույս տեսած Լ.Տեր-Պետրոսյանի նամակում՝ ուղղված Թուրքիային, այդ բարեմաղթանքներն արդեն առավել մասշտաբային են. «Բարեկամական եւ սիրալիր մեր զգացումներն ենք փոխանցում թուրք ժողովրդին»։
Հիշյալ հանդիպման մասնակից Ժիրայր Լիպարիտյանը, որը նախկին իշխանության արտաքին քաղաքականության հիմնական պատասխանատուներից մեկն էր, «Միլիեթին» տված հարցազրույցում նշել է, որ Տեր-Պետրոսյանի եւ Ա.Թյուրքեշի հանդիպումը կարեւոր նշանակություն է ունեցել, հանդիսացել կարեւոր հանգրվան միջպետական հարաբերությունների հաստատման ճանապարհին։ Ըստ նրա, Լ.Տեր-Պետրոսյանի եւ արտգործնախարար Վ.Փափազյանի միջեւ որեւէ հակասություն չի եղել թուրք գործիչների հետ տարվող բանակցություններում։
Ինչպես նշել է «Միլիեթը», վկայակոչելով Սամսոն Էոզարարատին, հանդիպումից որոշ ժամանակ անց քննարկվել է հայ-թուրքական սահմանի վրա 1915թ. զոհվածների (նկատենք՝ ոչ թե Հայոց մեծ ցեղասպանության, այլ 1915թ. զոհվածների) հուշարձան կառուցելու հնարավորությունը։ Ուշագրավն այն է, որ այդ հուշարձանի՝ դեպի Հայաստան ուղղված մասի վրա թուրքերեն, իսկ դեպի Թուրքիա ուղղված մասին հայերեն գրվելու էր. «Մեր պատճառած ցավի համար սգում ենք»։
Հետաքրքիր է, թե այդ ի՞նչ ցավ են պատճառել հայերը թուրքերին, այդ ի՞նչ հանցանք են կատարել, որ այն համահավասարեցվի Հայոց ցեղասպանությանը։ Միաժամանակ դժվար չէ նկատել, որ նմանաբնույթ քննարկման մասնակցելով եւ հիշյալ հուշարձանի կառուցմանը համաձայնությունը տալով, Լ.Տեր-Պետրոսյանը, լինելով Հայաստանի նախագահը, փաստորեն ջուր է լցրել Թուրքիայի արտաքին քաղաքականության ու քարոզչության ջրաղացին, որը, չխորշելով հրեշավոր ստից ու կեղծիքից, տարիներ շարունակ փորձում է հենց թուրքերին ներկայացնել ցեղասպանության զոհ, իսկ հայերին՝ իբրեւ այդ ցեղասպանության իրագործող։
Տեր-Պետրոսյանի նախագահության տարիներին հայ-թուրքական շփումները շարունակվել են նաեւ Թյուրքեշների հետ հիշյալ հանդիպումից հետո։ Ֆրանկֆուրտի թուրքական հյուպատոսարանում 1994թ. ապրիլին համանման հանդիպում է եղել դեսպանի մակարդակով։ Ի դեպ, ըստ «Միլիեթի», սա առաջին դեպքն է եղել, երբ արտերկրում Հայաստանի դեսպանը գտնվել է թուրքական ներկայացուցչությունում։ Այստեղ հայ դեսպանը, Թուրքիայի դեսպան Օնուր Էոյմենի (այժմ՝ թուրքական խորհրդարանի պատգամավոր) ընկերակցությամբ, սպասել է Թյուրքեշի հետ հանդիպմանը։ Այդ հանդիպման ընթացքում որոշակի պայմանավորվածություններ ձեռք բերվե՞լ են, թե՞ ոչ, տակավին մնում է անորոշ։
1995թ. փետրվարի 23-ին Թուրքիա է այցելել Ժիրայր Լիպարիտյանը, որն Անկարայի «Հիլթոն» հյուրանոցում հանդիպել է Թուղրուլ Թյուրքեշի հետ։ Ուշագրավ է, որ ժամը 22։45-ին սկսված հանդիպումն ավարտվել է միայն գիշերվա ժամը 2-ին։
«Միլիեթն» անդրադարձել է նաեւ հայ-թուրքական շփումներում բանագնացի դեր ստանձնած Սամսոն Էոզարարատի Երեւան կատարած այցին եւ մեր երկրի մայրաքաղաքից փակ սահմանի միջով Թուրքիա վերադարձին։ Ուշագրավ է, որ գաղտնի բանագնացի համար երկու կողմերի սահմանապահներն էլ խնդիրներ չեն հարուցել։ Ամենայն հավանականությամբ, Հայաստանից ելքը տեղի է ունեցել Տեր-Պետրոսյանի անմիջական միջնորդության շնորհիվ։

ԱՐԹՈՒՐ ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ