ՀԱՅԵՐԵՆԻ ԻՄԱՑՈՒԹՅԱՆ ՄԱԿԱՐԴԱԿԸ ՀԱՍԵԼ Է ՈՂԲԵՐԳԱԿԱՆ ԶԱՎԵՇՏԻ

Երեւանի պետական համալսարանի լրագրության ֆակուլտետի այս տարվա դիմորդները «ստեղծագործական մրցույթ» առարկայի քննության գրավոր աշխատանքներում արտահայտել են զավեշտի հասնող այնպիսի մտքեր, որոնք սովորաբար բնորոշ են գրական հայերենին նոր-նոր տիրապետող դեռահասներին, այլ ոչ լրագրողի մասնագիտությունն ընտրած շրջանավարտներին: Ահա դրանցից մի քանիսը. «Շարունակվում էր հարցադրումներով լի մեր զրույցը, երբ մի նոր հարց հղիացավ գլխումս եւ պարուրեց ինձ իր հետաքրքրությամբ»: «Տեսա, թե ինչպես են շրթունքները բարձրանում վեր` դեպի այտերը ու դուրս են հորդում մի քանի լացակումած բառեր»: «Հայերը կարծես խմած լինեն ժամանակի դառնության տարբեր բաժակներից»: «Այդ ահավասիկ օրերին ինչքան մայրեր զրկվեցին իրենց որդիներից»: «Վաղուց, շատ վաղուց, երբ բիբլիական Արարատի լանջից հազիվ քաշվել, գնացել էին Նոյյան ջրերը, իրենց հետ տանելով փոքր-մեծ մեղքերը, աշխարհի վրա ի հայտ եկավ հայ առաջին մարդը, մեր նախահայրը՝ Հայկը ու հնչեց առաջին հայերեն բառը` հա՜յ»: «Տեսնելով թուրքի անմարդկային վերաբերմունքը պարսկացնելու, զրադաշտությունը տարածելու եւ ատրուշաններ կառուցելու անհագ ձգտումը, միեւնույն է, հայ ժողովուրդը կարողացավ անվեհեր պահել կամքը եւ հավատը գալիքի նկատմամբ»: «Մարմնովս սարսուռ է անցնում եւ ինձ դրդում եմ մայթեզրի նստարանին»: «Ես խոչընդոտ չդարձա սրտիս առաջ, այլ ընդհակառակը, սատար կանգնեցի նրան»: «Ես թերեւս 17 տարեկան եմ» եւ այլն:

Հայերենի իմացության այս մակարդակին հասնելու պատճառը «ստեղծագործական մրցույթ» առարկայական հանձնաժողովի նախագահ Գուրգեն Գասպարյանը բացատրում է հանրակրթական դպրոցներում հայոց լեզու եւ գրականություն առարկաների նկատմամբ վերջին տարիներին դրսեւորվող քամահրական վերաբերմունքով: «Ինչո՞ւ եմ կարեւորում այս հարցը, որովհետեւ շատերին թվում է, թե հայոց լեզուն եւ գրականությունն այն առարկաներն են, որոնք հետագայում պետք չեն գալու աշակերտին, մինչդեռ ամեն մի պետության մեջ ազգային լեզուն ու գրականությունը մարդու աշխարհայացքի ձեւավորման բաղկացուցիչներն են: Աշակերտն ինչ մասնագետ էլ դառնա, մայրենիի նկատմամբ պետք է ունենա բացառիկ վերաբերմունք, որովհետեւ հենց դա է ձեւավորում մեր պետության քաղաքացիների ազգային գիտակցությունը: Փաստորեն, մենք կամաց-կամաց կորցնում ենք մեր ապագա քաղաքացիներին, եւ եթե հայերենի նկատմամբ վերաբերմունքն այսպես շարունակվի, որոշ ժամանակ անց կունենանք պետություն, որտեղ ազգային գիտակցության կամ ազգի հավաքականության մասին խոսելն ավելորդ կլինի», ասում է Գասպարյանը:

Գրավոր աշխատանքներում դիմորդները թույլ են տվել բազմաթիվ քերականական, կետադրական, լեզվաոճական սխալներ, սակայն ամենամեծ թերությունը դիմորդների ծայրահեղ պարզունակ մտքերն են՝ սխալ ձեւակերպումներով, իրականության փաստերի աղավաղումներով, ինչն էլ ցածր գնահատականների առատության հիմնական պատճառն է, քանի որ գնահատման ժամանակ առաջին հերթին հաշվի են առնվել դիմորդի մտածողությունը, աշխարհայացքն ու գրելու ձիրքը: «Անհեթեթ մտքերի մեծ տոկոսն իջեցրեց շեմը, որովհետեւ 140 դիմորդից 33-ը ստացավ զրո միավոր, իսկ դա նշանակում է, որ դիմորդը 40-50 քերականական սխալ է ունեցել: Ամենաբարձր նիշը 18 միավորն էր, որ ստացավ միայն մեկ հոգի, մի քանի հոգի ստացան 16-17 միավոր, իսկ դիմորդների հիմնական մասը վաստակեց 8 -12 միավոր»:

Այս արդյունքները նախորդ տարիների հետ համեմատելով Գասպարյանը նկատում է, որ նվազել է ոչ այնքան դիմորդների պատրաստվածությունը, որքան մտավոր պաշարը:

Բարեբախտաբար, վատ գրված շարադրությունների մեծ քանակի մեջ եղել են 3-4 լավ աշխատանքներ, որոնցից հանձնաժողովի հավանությանն է արժանացել «Ինչպե՞ս հանդուրժել տխմարներին» վերնագրով շարադրությունը: Դիմորդն, ունեցել է ուղղագրական սխալներ, սակայն գնահատման սկզբունքի համաձայն, հանձնաժողովը լավ աշխատանքները խրախուսել է 1- 3 միավորով: «Այդ դիմորդն անպայման կդառնա լավ լրագրող, իսկ քերականական սխալները ժամանակի ընթացքում կուղղվեն: Նա ունի լրագրողի համար ամենակարեւորը` գրելու ձիրք: Դա, իրոք, ուրախացնող էր, սակայն հուսահատեցնող էր այն, որ այդպիսի գրավոր աշխատանքները չափազանց քիչ էին՝ 150-ից ընդամենը 3-4-ը: Մյուս կողմից, մտածում ենք, որ եթե ապագայում այդքան լավ լրագրող ունենանք, գոհ պետք է լինենք»:

Տարածված կարծիք կա, որ լրագրության ֆակուլտետ դիմում են թույլ առաջադիմություն ունեցող շրջանավարտները, կարծելով, թե հոդված գրելու կամ հաղորդում վարելու համար ոչ գրագիտություն է պետք, ոչ էլ ընդհանուր զարգացածություն, մինչդեռ պարզ լրատվությունից մինչեւ գեղարվեստական ակնարկ գրելու համար ստեղծագործական ձիրք է պետք, առանց որի լրագրությամբ զբաղվելն ուղղակի անմտություն է: «Մեզանում թյուր կարծիք կա, որ հեռուստալրագրողը կարող է եթեր դուրս գալ եւ ինչ ասես խոսել: Հիմա բոլոր հնարավորությունները կան տեսնելու, թե ինչպես են հաղորդումներ վարում ռուս, անգլիացի, ֆրանսիացի լրագրողներն ու համոզվելու, որ ամենաողբերգականը մեր հեռուստալրագրության վիճակն է: Ինչ պատահի խոսում են՝ առանց գիտակցելու խոսքի արժեքը: Հայոց լեզուն մեզանում դարձել է զրոյական մի բան, ինչում համոզվում ենք ամեն օր: Բողոքարկման ժամանակ դիմորդները երբեմն իրենց գրած սխալ բառը կամ արտահայտությունը արդարացնում էին այս կամ այն հեռուստաընկերությանը վկայակոչելով: Այսինքն՝ եթե այդ հեռուստաընկերությամբ հնչում է, ուրեմն ճիշտ է, իսկ վերջինս պատասխանատվություն չի զգում անգրագետ խոսք տարածելու համար: Նույնիսկ ամենաանմեղ տեղեկություն գրելիս պետք է հետեւել լեզվին, այլ ոչ թե մտածել եթերը կամ թերթի էջերը լցնելու մասին: Խիստ գնահատելու դեպքում այս տարվա դիմորդների 60 տոկոսը զրո կստանար եւ ֆակուլտետն ուսանողներ չէր ունենա, բայց այդքան մեղմ մոտենալուց հետո դարձյալ վատ արդյունքներ ունեցանք: Ուրեմն անհրաժեշտ է փոխել հայոց լեզու եւ գրականություն առարկաների նկատմամբ վերաբերմունքը: Հայաստանը ինչքան էլ ծանր վիճակում լինի, ոչինչ չունենա, հայոց լեզու եւ գրականություն առարկաները պետք է լավ դասավանդվեն դպրոցներում, որովհետեւ եթե հայը վաղը հայ չլինի, Հայաստանն էլ չի լինի, ինչքան ուզում է զարգացած տնտեսություն ունենանք: Այդպես պետք է մոտենալ հարցին, այլ ոչ թե մտածել, թե մաթեմատիկոսի կամ մյուսի ինչի՞ն է պետք հայոց լեզուն: Այսպես շարունակվելու դեպքում լրագրության եւ մյուս ֆակուլտետները շուտով կփակվեն կամ չգիտեմ ինչի կվերածվեն: Ու կասենք` «Մեր ինչի՞ն է պետք հայոց լեզուն, ապրում ենք, էլի»:

ՌՈՒԶԱՆ ՊՈՂՈՍՅԱՆ