TUSIAD-Ը ՀԱՆԴԵՍ Է ԳԱԼԻՍ ՊԼԱՏՖՈՐՄ ՍՏԵՂԾԵԼՈՒ ՆԱԽԱՁԵՌՆՈՒԹՅԱՄԲ

Նպատակը «Առաջին համաշխարհայինի տարիներին Օսմանյան կայսրության հայ հպատակներին առնչվող իրադարձությունների» քննարկումն է

Թուրք արդյունաբերողների եւ գործարարների միությունը` TUSIAD-ը ակտիվ պայքար է մղում Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման դեմ, բազմապիսի կապերը նրան այդ հնարավորությունն ապահովում են հատկապես ԱՄՆ-ում: Միությունը ԱՄՆ Կոնգրեսի Ներկայացուցիչների պալատի արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովում ընդունված, սակայն գլխավոր ասամբլեայի օրակարգում դեռեւս չընդգրկված Հայոց ցեղասպանության ճանաչման բանաձեւի վերաբերյալ զեկույց պատրաստելու համար պայմանավորվել է ամերիկացի իրավաբան Դեյվիդ Սալցմանի հետ:

«ԱՄՆ Ներկայացուցիչների պալատին ներկայացված թիվ 106-րդ բանաձեւի իրավական եւ փաստացի թերությունները» վերնագրով Սալցմանի պատրաստած զեկույցը հրապարակվել է մայիսի 16-ին, «Թուրք-ամերիկյան հարաբերությունների հիմքերը 21-րդ դարում» վերնագրով Վաշինգտոնում հրավիրված համաժողովում: Զեկույցի առնչությամբ, ինչպես մայիսի 17-ին նշել էր «Զամանը», նույն օրը հաղորդագրություն է տարածել TUSIAD-ը, տալով որոշակի պարզաբանումներ:

Հաղորդագրության համաձայն, Սալցմանի զեկույցի նախաբանը գրի է առել միության գործադիր խորհուրդը, մատնանշելով, որ միությունը պատրաստվում է հանդես գալ «Առաջին համաշխարհային տարիների Օսմանյան կայսրության հայ հպատակներին առնչվող իրադարձությունների քննարկման» պլատֆորմ ստեղծելու նախաձեռնությամբ: Միաժամանակ ընդգծվել է, որ իրադարձությունների շուրջը տարաձայնություններն ու դրանց քննարկումների ծայրահեղ քաղաքականացումը բացասաբար են անդրադառնում դաշնակից երկրների հետ Թուրքիայի հարաբերությունների վրա եւ ընդարձակում են Արեւմուտքի դեմ թուրքական հասարակության հակազդեցության ոլորտը:

Զեկույցի նախաբանում, ըստ «Զամանի», գրված է. «Այս հարցում համաշխարհային հասարակական կարծիքը ելնում է միակողմանի մոտեցումից: Փաստերի ոչ օբյեկտիվ գնահատման, հակափաստարկների մերժման եւ իրադարձությունների պատմական հենքի անտեսման պատճառներով առկա մոտեցումները շարունակական են դառնում: Գրաքննության են ենթարկվում նրանք, ովքեր հանդգնում են քննադատել իրադարձությունների քմահաճ մեկնաբանությունը: Նման իրավիճակում «ժխտողի» պիտակ կրող ուսումնասիրողները դառնում են բռնության թիրախ, ենթարկվում ֆիզիկական հաշվեհարդարի»:

Ինչ վերաբերում է զեկույցի բուն տեքստին, ապա այնտեղ էլ մատնանշված է. «Երբեւէ չի ձեւավորվել իրավաբանական այն տեսակետը, որը 1915-ի ողբերգական իրադարձությունները որպես «ցեղասպանություն» բնութագրելու հիմք լիներ: Հայերի տեղահանությանը եւ դրան զուգորդած բռնություններին առնչվող պատմական վավերագրերին, հայ համայնքի ապստամբություններին եւ բնակչության թվի կրճատմանն առնչվող հարցերը Թուրքիայում ամենայն թափանցիկությամբ քննարկում է թուրք հասարակությունը: Դրական այս զարգացումը վտանգի տակ է դրվել պատմության քաղաքականացման պատճառով: Այս պայմաններում անհնար է պատմական ճշմարտության բացահայտումը, ոչ էլ հնարավոր է նորմալացնել Թուրքիայի եւ Հայաստանի հարաբերությունները: Սա ընդամենը նոր թշնամանք կսերմանի եւ ավելի մեծ ատելություն կառաջացնի երիտասարդ սերունդների մեջ: Թուրքերն ու հայերը շուրջ 1000 տարի միասին գոյակցել են, ունեն ընդհանուր պատմություն, մշակույթ եւ կենցաղային սովորույթներ: Նրանք համատեղ կիսել են այն հողը, որի հետ սիրով կապված են եղել: Մենք պարտավոր ենք մեր հասարակական գիտակցության մեջ վառ պահել ողբերգության պատճառով զոհվածների հիշատակը, ընդունել, որ այլեւս չկա համատեղ այդ գոյակցությունը եւ սգալ կորուստների համար: Սակայն պետք է զերծ մնալ նաեւ պատմությանը միակողմանի մոտենալու եւ մի ամբողջ ազգի մեղադրելու դրսեւորումներից»:

ՀԱԿՈԲ ՉԱՔՐՅԱՆ

TUSIAD PROMOTING INITIATIVE ON CREATING A PLATFORM

TUSAID, the Union of Turkish Entrepreneurs and Manufacturers (Türk Sanayicileri ve İşadamları Deneği), has started a campaign against the international recognition of the Armemian . The organization has made arrangement with American lawyer David Saltzman to prepare a report on H. Resolution 106.

Saltzman's report, entitled "H. RES. 106: Legal and Factual Deficiencies", was published on May 16, during the "The Foundations of the Turkish-American Relationships in the 21st Century" conference, held in Washington. On May 17, according to "Zaman", TUSIAD spread a message giving some details on Saltzman's report.

The message says that the preface for Saltzman's report was written by the TUSIAD executive staff and that the organization is preparing to create a platform for investigating "The Events Concerning the Armenian Citizens of the Ottoman Empire in the period of World War 1". TUSIAD stresses that the controversies about those events and their extremely politicized discussions negatively affect Turkey's relations with its allies and rouse anti-Turkish attitudes in Europe.

The preface of the report says that the public opinion on those events is formed with a one-sided point of view. "Due to partial appraisal of the facts, due to neglecting the counter-arguments and the historical platform of those events, the present approaches are enduring," it is said.

The body text of the report says that it has been never legally approved that there are reasons to qualify the events of 1915 as . It says that the materials on Armenians' deportation, on the violence occurred during the deportation, on Armenians' rebellions and on other factors of reduction of Armenian population in Turkey are open public research. TUSIAD assures that impartial and open investigation of those issues is threatened by exceedingly politicized attitudes and that in such conditions determination of the historical truth and normalization of Armenia-Turkey relations are impossible.

By H. Chaqrian, translated by A.M